PRRS voorlopersgroep
We interviewen regelmatig betrokkenen die actief zijn bij lopende projecten van CoViVa. Zo ook de leden van de PRRS voorlopersgroep. Degene die een geïnterviewd zijn vind je hier terug.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Leon Reijmer, dierenarts bij De Oosthof en deelnemer van de voorlopergroep van het ‘Nationaal PRRS-plan’. Ik begeleid drie van de zeven varkenshouders die via onze praktijk deelnemen. Samen met de zes dierenartsen van andere praktijken en 49 varkenshouders houden wij het verloop van PRRS op de bedrijven in de gaten door drie keer per jaar bij 20 gespeende biggen bloedmonsters af te nemen.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
Allereerst is er een economisch belang om PRRS-vrij te worden. PRRSv infecties kosten geld. Zonder PRRSv kunnen we goedkoper varkens produceren. Ten tweede, door resultaten te behalen bij deze varkenshouders, kan ik andere varkenshouders inspireren om hetzelfde te doen. Voor een dierenarts lijkt het misschien niet direct belangrijk uit economisch oogpunt, maar ik zie dit anders. Zonder boeren, is er voor ons ook geen werk. Het is cruciaal dat varkenshouders economisch gezond kunnen blijven produceren, anders blijven zij niet bestaan en wij ook niet.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ˛đť đąđ˛ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸đ˛đť đˇđźđ đŽđŽđť đśđťđłđźđżđşđŽđđśđ˛?
PRRS-vrij in 2050 betekent dat alle dieren PCR-negatief zijn, wat inhoudt dat er geen vaccinaties meer nodig zijn. Om dit te bereiken, is het eerste doel om de gespeende biggen PCR-negatief te krijgen en ze niet langer te vaccineren. PRRSv vaccinatie wordt vaak geëist door handelaar. Dus op de langer termijn is het doel stoppen met vaccineren. Het stoppen met vaccineren bij de zeugen zal één van de laatste stappen zijn.
đŞđ˛đšđ¸đ˛ đ¸đŽđťđđ˛đť đđśđ˛ đˇđśđˇ đđźđźđż đąđ˛ đŻđ˛đąđżđśđˇđđ˛đť?
De belangrijkste risicofactoren voor PRRS zijn de in- en uitvoer van dieren, evenals het transport van kadavers en mest. Om PRRS-vrij te kunnen worden, zul je geen dieren meer moeten aanvoeren. Dus eigen aanfok zal daar een belangrijke rol in spelen.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
De grootste uitdaging zal zijn om de urgentie en motivatie onder varkenshouders te vergroten. Dit zal, geloof ik, niet gebeuren als het alleen vanuit van de varkenshouders moet komen. Varkenshouders zijn gewend geraakt aan het produceren met PRRS op het bedrijf. Zeugen en biggen worden vaak netjes geënt en de klinische gevolgen lijken dan mee te vallen. Om de motivatie te stimuleren zal de boer bijvoorbeeld beter betaald moeten worden voor PRRS-vrije biggen, zoals momenteel in Denemarken gebeurt. Of de overheid zou de sector kunnen verplichten om PRRS-vrij te worden, zoals in Hongarije het geval is. Ik denk echter niet dat de Nederlandse overheid zich hier actief mee zal bemoeien. Als er een manier gevonden wordt waarmee de stimulans voor de boeren groot genoeg is, dan is het haalbaar om in 2050 PRRS-vrij te zijn.
Vertel eens iets over jezelf…
Ik ben Rik Rotink en ik ben varkenshouder. In het Gelderse Aalten run ik een bedrijf met duizend TN70 zeugen. Samen met 48 varkenshouders maak ik deel uit van de voorlopergroepen van het ‘Nationaal PRRS-plan’.
Dus jij bent een ‘voorloper’. Waarom?
Ik wil meer inzicht in de PRRS-status op mijn bedrijf en hopelijk ook meer inzicht krijgen in de landelijke aanpak. Ik deed altijd al onderzoek naar PRRS, maar nu gebeurt dit op een consistente basis met een hogere frequentie. Elke vier maanden wordt nu de status gecontroleerd.
Wat levert het PRRS-onderzoek jouw bedrijf op?
Opvallend was dat er soms een veldvirus aanwezig was, maar zonder klinische klachten van PRRS. Hoewel ik werk met een vierwekensysteem waarbij de diercategorieën goed gescheiden worden gehouden, verdween dit keer het veldvirus niet vanzelf. Waarschijnlijk werd dit veroorzaakt doordat men door een afdeling met restbiggen moest lopen om bij de biggenstal te komen.
Heb jij al verbeteringen kunnen doorvoeren op jouw bedrijf?
Inmiddels zijn de looplijnen aangepast en het veldvirus verdween daarna. Zonder laboratoriumonderzoek zou dit effect niet zo duidelijk zichtbaar zijn. Om de extra handelingen voor een betere hygiëne te stimuleren, is het juist wel heel fijn om het effect zichtbaar te krijgen. Zo wordt extra motivatie en bewustzijn gecreëerd.
Wat zijn je inzichten tot nu toe?
Ik ben van mening dat de PRRS-enting voor zeugen mogelijk altijd behouden moet blijven, maar het uiteindelijke doel moet zijn om de biggen niet langer te hoeven enten. Of het haalbaar is om in 2050 PRRS-vrij te zijn, durf ik niet met zekerheid te zeggen. De recente en komende krimp in de sector kan de weg naar dit doel vergemakkelijken, maar het blijft een lange weg. Het vereist samenwerking van alle betrokkenen in de sector, die zullen consequent en transparant moeten zijn om dit doel te bereiken.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Hennie Korten en ik ben varkenshouder. In het Limburgse Heibloem run ik een zeugenbedrijf met circa 1200 zeugen. De biggen zijn voor de binnenlandse markt. Samen met 48 varkenshouders maak ik deel uit van de voorlopergroepen van het ‘Nationaal PRRS-plan’.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
PRRS is een hele vervelende ziekte, waar we vanaf moeten willen. Ons streven is om binnen 4-5 jaar een PRRS-vrije uitstroom te realiseren. Vervolgens streven we er naar om geen veldvirus meer op ons bedrijf te hebben. Dan kunnen we overwegen of we kunnen stoppen met het enten van de biggen en zeugen. Dit is een langdurig traject dat op tijd moet beginnen.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ đľđ˛đ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸ đˇđźđđ đŻđ˛đąđżđśđˇđł đźđ˝?
De onderzoeken bieden ons waardevolle inzichten over de huidige situatie op ons bedrijf. Ze helpen ons begrijpen wat er aanwezig is en hoe we hiermee kunnen omgaan.
đđ˛đŻ đˇđśđˇ đŽđš đđ˛đżđŻđ˛đđ˛đżđśđťđ´đ˛đť đ¸đđťđťđ˛đť đąđźđźđżđđźđ˛đżđ˛đť đźđ˝ đˇđźđđ đŻđ˛đąđżđśđˇđł?
Jazeker. We hebben nu een protocol opgesteld voor de aankoop van onze fokgelten (25 kg), die de meest kwetsbare groep vormen en mogelijk ziekten kunnen introduceren. Door een passende quarantaine toe te passen, hebben we dit risico verminderd. Op dit gebied hebben we een betere scheiding kunnen bewerkstelligen. Aankoop zal altijd een risico blijven. Het zal helpen wanneer we er naar streven om samen te werken en zo toe te werken naar een PRRS-vrij land.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
Het is belangrijk dat er in de gehele piramide, van fokker tot slachter, bewustwording komt. Alleen door effectieve samenwerking kunnen we ons doel bereiken. De eerste stap is om KI-beren PRRS-vrij te maken en te houden, gevolgd door de subfokbedrijven. Deze moeten samen zorgen voor een PRRS-vrije uitstroom. Ik verwacht dat we dit doel binnen de komende 15 jaar moeten kunnen bereiken. Om een PRRS-vrij land te realiseren, moeten we ook kijken naar de financiële middelen en motivatie om iedereen op één lijn te krijgen.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Emile Gijsen, dierenarts bij VarkensArtsenZuid in Panningen. Zeven varkensbedrijven nemen deel aan de PRRS-voorlopersgroep, waarvan ik er twee begeleid.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
Je kunt aan de zijlijn blijven staan en kritiek leveren, maar als dierenarts is het belangrijk om actief bij te dragen. Het is een belangrijk onderwerp dat iedereen aangaat.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ˛đť đąđ˛ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸đ˛đť đˇđźđ đŽđŽđť đśđťđłđźđżđşđŽđđśđ˛?
Elke 4 maanden wordt er bloedonderzoek gedaan wat voor nu een startpunt biedt. Het is niet het belangrijkste, maar eerder een beginpunt. Gaandeweg kijk je breder. Voor PRRS is het ook van belang om de interne en zeker ook de externe biosecurity nog eens onder de loep te nemen. Je gaat samen als het ware op zoek naar de lekken op het bedrijf.
đŞđ˛đšđ¸đ˛ đ¸đŽđťđđ˛đť đđśđ˛ đˇđśđˇ đđźđźđż đąđ˛ đŻđ˛đąđżđśđˇđđ˛đť?
Ik ben van mening dat er ook nog veel uitdagingen zijn op het gebied van het varkenstransport. Vaak komen dieren besmet met PRRS binnen op het bedrijf. Maar ook liggen er nog veel kansen bij het transport, met name vervoermiddelen die ook naar de slachterij rijden. Varkenshouders zouden er van uit moeten gaan dat elke vrachtwagen die op het erf komt potentieel besmet is. Als we er zo mee omgaan, dan zijn daar nog goede stappen te zetten.
Het PRRS vaccin voorkomt ernstige ziektebeelden, maar de verspreiding stopt daarmee niet. Een project als dit zou de hele sector moeten aanzetten tot oplossingsgerichte gesprekken en acties.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđścđľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
Ik merk dat dierenartsen steeds meer met elkaar in gesprek gaan over hoe we dit collectief kunnen aanpakken. Samen sparren we over wat we tegen komen en waar we aan moeten werken om de PRRS-druk te verminderen.
We moeten ons wel realiseren dat we momenteel een milde PRRS-stam hebben vergeleken met sommige andere streken op de wereld en relatief weinig echte doorbraken op bedrijven zien, vergeleken met sommige andere landen. Wanneer we steeds meer bedrijven vrij krijgen en ze raken daarna toch weer besmet, dan zal de impact voor de varkenshouder wel groter worden. Ook hier moeten we over gaan nadenken en ons ook op voorbereiden. Dit moet ons er niet van weerhouden, maar het is wel realistisch om ook naar deze onzekerheden te kijken. Daar zal wat tegenover moeten staan voor de varkenshouder.
Wij moeten wat mij betreft ook in dit stadium alles op tafel leggen. Bijvoorbeeld: is het een optie om eerst een periode te starten met massaal te vaccineren tegen PRRS, in plaats van te kijken bij welke groep we starten met het stoppen? Een dergelijke manier is toegepast bij Aujesky. Ik kan zo niet zeggen of dit de juiste manier is voor dit virus, maar dit soort discussie tussen wetenschap en praktijk kan heel zinvol zijn. Het is sowieso essentieel om dit als hele sector gezamenlijk op te pakken.
đđđŤđđđĽ đđđ§đŹ đ˘đđđŹ đ¨đŻđđŤ đŁđđłđđĽđ…
Ik ben Barend van Santvoort, woonachtig in het Brabantse Nuland. Wij doen met ‘Savar Someren’ mee in het project. We hebben op dat bedrijf 1200 zeugen zonder biggen in Oirschot. De biggen zitten in Someren, samen met de opfok en ongeveer de helft van de vleesvarkens.
đđŽđŹ đŁđ˘đŁ đđđ§đ đđ𧠑đŻđ¨đ¨đŤđĽđ¨đŠđđŤ’. đđđđŤđ¨đŚ?
We zijn hiermee gestart met het idee 'baat het niet, dan schaadt het niet'. Het is nooit verkeerd om meer inzicht te krijgen in de gezondheidsstatus van je bedrijf. Bovendien vind ik het belangrijk om gezamenlijk te streven naar gezonde en dus PRRS-vrije dieren.
đđđ đĽđđŻđđŤđ đĄđđ đđđđ-đ¨đ§đđđŤđłđ¨đđ¤ đŁđ¨đŽđ° đđđđŤđ˘đŁđ đ¨đŠ?
Door het onderzoek zagen we dat we een PRRS positieve uitstroom hadden vanuit ons zeugenbedrijf. Als gevolg daarvan hebben we in samenwerking met de dierenarts een plan opgesteld, waarbij de focus op de opfok lag.
đđđ đŁđ˘đŁ đđĽ đŻđđŤđđđđđŤđ˘đ§đ đđ§ đ¤đŽđ§đ§đđ§ đđ¨đ¨đŤđŻđ¨đđŤđđ§ đ¨đŠ đŁđ¨đŽđ° đđđđŤđ˘đŁđ?
Op basis van het plan van aanpak hebben we de quarantaine van onze eigen aanfok verbeterd. De opfokgelten worden gevaccineerd en krijgen nu een cooling down. Er worden dan geen dieren meer toegevoegd en geen dieren verplaatst. Nadat we bloed hebben afgenomen, gaan ze terug naar het zeugenbedrijf. Dankzij deze aanpassing, hebben we de laatste drie keer alles PRRS-vrij getapt, zowel de opfok als de gespeende biggen. PRRS is een verminderaar van de weerstand. Nu dit is verbeterd zien wij minder ondereind en minder uitval bij de gespeende biggen. Ook bij de zeugen zien we minder vroeggeboortes en minder mummies.
đđđ đłđ˘đŁđ§ đŁđ đ˘đ§đłđ˘đđĄđđđ§ đđ¨đ đ§đŽ đđ¨đ?
In het begin had ik weinig vertrouwen dat de aanpassingen bij de opfokgelten echt tot verbetering zouden leiden. Ik ben blij dat wij voor dit traject hebben gekozen. Het zou mooi zijn als dit op bredere schaal wordt aangepakt. Zodat bepaalde gebieden vrij gaan worden, want als een naburig bedrijf PRRS heeft en jij hebt niet geënt, dan heb je wel een probleem. Door een goede samenwerking per gebied zou een PRRS vrij 2050 haalbaar moeten zijn, maar hierover dacht ik een jaar geleden nog anders.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Rick Janssen, dierenarts bij De Varkenspraktijk in Someren. Zeven varkensbedrijven nemen bij ons deel aan de PRRS-voorlopersgroep, waarvan ik er twee begeleid.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
We vinden het belangrijk om als praktijk hieraan deel te nemen. We zijn al veel langer als praktijk actief met een actieplan rondom PRRS. De PRRS status en aanpak op subfok- en vermeerderingsbedrijven is voor De Varkenspraktijk van groot belang. Door hier nu gerichter op te focussen, en binnen de praktijk de aanpak per bedrijf te bespreken, worden de plannen per bedrijf beter en wordt de kennis en de resultaten binnen De Varkenspraktijk met alle dierenartsen gedeeld. De Varkenspraktijk is een voorloper in de structurele aanpak voor de verbetering van de diergezondheid op bedrijven. De PRRS aanpak is hier een voorbeeld van.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ˛đť đąđ˛ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸đ˛đť đˇđźđ op đŽđŽđť đśđťđłđźđżđşđŽđđśđ˛?
De onderzoeken geven ons veel inzicht over de status van de bedrijven. Bij één van de bedrijven hebben we daardoor heel snel resultaat gezien. Dit bedrijf is van PRRS-positief naar -negatief gegaan door met meer structuur te werk te gaan. Onder andere door, bij de opfokgelten met een batchsysteem te gaan werken, in combinatie met een strakkere scheidingen tussen leeftijden en verschillende diergroepen te handhaven, hebben we dit bedrijf snel naar een PRRS-negatief status.
đŞđ˛đšđ¸đ˛ đ¸đŽđťđđ˛đť đđśđ˛ đˇđśđˇ đđźđźđż đąđ˛ đŻđ˛đąđżđśđˇđđ˛đť?
Ik maak altijd een stappenplan per bedrijf. Ik wil eerst weten of de biggen die geboren worden PRRS-negatief zijn. Als deze regelmatig PRRS-positief geboren worden, wil dat zeggen dat PRRS rond gaat in de drachtstal. De kans is dan groot dat dit mee komt bij de invoer van de gelten. Ik denk dat voor bedrijven met eigen aanfok nog veel kansen liggen. Vaak zie je meerdere leeftijden in één afdeling en vaak komen deze afdelingen ook niet helemaal leeg, wat de PRRS virus circulatie in stand houdt. Wij moedigen aan op bedrijven met eigen aanfok / opfok om de opfokgelten in gescheiden leeftijdsbatches te gaan houden. Wanneer er geen eigen aanfok is, is dit wel moeilijker; dan ben je afhankelijk van de status van de gelten bij aanvoer.
Ik ben van mening, dat er vooral veel aandacht moet komen voor status van de uitgeleverde gelten van de subfokbedrijven. Wanneer zij stappen maken, kunnen de onderliggende bedrijven dat ook. Het is een ketenaanpak, waarbij de top van de piramide moet beginnen en iedereen moet samenwerken.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
Wanneer een geïnfecteerd dier lang genoeg apart gehouden kan worden (minimaal 200 dagen) dan overwint het dier de infectie volledig. Niet alleen bij een enkel dier, maar ook bij een koppel. Met deze gedachte kan de infectie cirkel dus doorbroken worden. Dat is alleen mogelijk door tijdelijk geen gelten in te zetten, wat natuurlijk niet altijd haalbaar is, óf de gelten heel strikt apart te houden in een batchsysteem en ze, zonder dat ze PRRS virus uitscheiden, te introduceren in de zeugenstapel. Als dit structureel lukt, dan zien we dat de rest van de populatie ook PRRS-negatief wordt. Uiteraard is ook de externe biosecurity van belang. Want wanneer de externe biosecurity daarbij niet op orde is, is het dweilen met de kraan open.
Voor vleesvarkensbedrijven is dit allemaal een stuk lastiger. In Amerika zie je dat dit soort bedrijven vaak all-in all-out bevolkt worden, maar in Nederland is een vleesvarkensbedrijf vaak gekoppeld aan één (of twee) zeugenbedrijven en staan ze dichter op elkaar, wat het lastiger maakt.
Wel zal de PRRS-druk vanzelf verminderen, doordat het totale aantal bedrijven minder wordt. Maar ook zal de infectiedruk verminderen doordat er steeds minder bedrijven zijn met veldvirus circulatie. PRRS-vrije biggen ontvangen, bied succes om PRRS-vrij te kunnen blijven.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Jan-Paul Langens, dierenarts bij De Varkenspraktijk in Oss. Zeven varkensbedrijven nemen via ons deel aan de PRRS-voorlopergroep, waarvan ik er één begeleid met twee locaties.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
Mijn belangrijkste motivatie om mee te doen is dat we, door PRRS-vrij te worden in Nederland, op termijn veel problemen kunnen voorkomen. Daarnaast is de directe winst voor de varkenshouder, namelijk minder vaccineren, ook een motivatie. Ik vind echter de gekozen datum voor het bereiken van PRRS-vrije status in 2050 niet optimaal. Dit motiveert alleen de voorlopers, terwijl het voor anderen nog ver weg lijkt. Bovendien zien we dat andere landen, zoals Denemarken, al grote stappen zetten en wat mogelijk een negatief effect kan hebben op onze exportpositie.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ˛đť đąđ˛ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸đ˛đť đˇđźđ op đŽđŽđť đśđťđłđźđżđşđŽđđśđ˛?
Door de meer intensieve focus op dit thema op de locatie die ik begeleid, hebben we de gezondheidsstatus versneld verbeterd. Dankzij de onderzoeken hebben we meer inzicht gekregen in het verloop op het bedrijf, waardoor tegenvallers sneller worden opgemerkt en aangepakt. We zien positieve ontwikkelingen door aanpassingen die we hebben doorgevoerd.
đŞđ˛đšđ¸đ˛ đ¸đŽđťđđ˛đť đđśđ˛ đˇđśđˇ đđźđźđż đąđ˛ đŻđ˛đąđżđśđˇđđ˛đť?
Ten eerste moet een bedrijf de externe en interne biosecurity op orde hebben. Ten tweede moet de aanvoer PRRS-vrij zijn. In het geval van eigen aanfok kan veel bereikt worden door tijdens de opfok een 12-weekse all-in-all-out toe te passen. En als derde vergroot je de kans op succes als je de gespeende biggen (tijdelijk) op een ander bedrijf kan huisvesten. Bij vleesvarkens is ook de PRRS-vrije aanvoer van belang, naast strikte biosecurity. Het succes hangt ook sterk af van hoe we in Nederland omgaan met de doelstelling om PRRS vrij te worden. Door een langetermijnvisie zijn er nog veel bedrijven die hier minimaal aandacht aan besteden, terwijl het juist goed zou zijn om gezamenlijk de PRRS-druk te verminderen.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
Het doel van PRRS-vrij in 2050 is zeker haalbaar, maar het nadeel is dat deze datum nog ver weg is. Dit kan varkenshouders demotiveren en bedrijven die voorop lopen, kunnen hierdoor vaker een terugval ervaren. Ik zie dit als een serieus risico voor de haalbaarheid. Een toeslag op PRRS-vrije biggen kan extra motivatie bieden, maar dan moet de hele keten hierin meegaan. Het zou ook goed zijn om gelijktijdig APP-vrije status te promoten, omdat PRRS- en APP-vrije biggen waarschijnlijk meer waard zullen zijn dan alleen PRRS-vrije biggen.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Karien Koenders en dierenarts bij dierenartspraktijk Lintjeshof in Nederweert en tevens manager bij laboratorium Merefelt. Beide bedrijven zijn actief betrokken bij de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa). Binnen Lintjeshof begeleid ik twee varkenshouders in de PRRS voorlopersgroep, terwijl Merefelt de diagnostiek uitvoert voor onze deelnemende bedrijven.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
We zijn al geruime tijd bezig met PRRS-beheersing in de praktijk. De recente landelijke aanpak heeft dit alleen maar gestimuleerd. Ik ben volledig voorstander van de aanpak van CoViVa omdat het ons de kans biedt van elkaar te leren, te ontdekken wat wel en niet werkt.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ đľđ˛đ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸ đˇđźđđ đŻđ˛đąđżđśđˇđł đźđ˝?
De onderzoeken verschaffen ons waardevolle informatie om zwakke punten te identificeren en te bepalen of onze acties effectief zijn. Omdat varkens niet altijd symptomen vertonen, is meten essentieel. Soms bieden de resultaten onverwachte inzichten en vormen ze de basis voor verder onderzoek naar de oorzaken.
đđ˛đŻ đˇđśđˇ đŽđš đđ˛đżđŻđ˛đđ˛đżđśđťđ´đ˛đť đ¸đđťđťđ˛đť đąđźđźđżđđźđ˛đżđ˛đť đźđ˝ đˇđźđđ đŻđ˛đąđżđśđˇđł?
Beide bedrijven die ik begeleid hebben PRRS goed onder controle gekregen. Ze hebben zowel een goede externe als interne biosecurity. Intern hebben ze de gespeende biggen zo goed mogelijk apart kunnen houden. We hebben bij beide het vaccinatieprogramma geoptimaliseerd. En daarbij goed gekeken naar de eigen aanfok, de zeug en de big. Op het ene bedrijf zijn we de biggen in het kraamhok gaan vaccineren en bij de andere na het spenen. Beide is succesvol gebleken.
Ook de instroom van de eigen aanfok is goed georganiseerd. Deze aanpak heeft laten zien dat zelfs in varkensdichte gebieden volledige controle mogelijk is.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
Het proces heeft aangetoond dat men niet meteen bang hoeft te zijn voor herintroductie van PRRS. Door voortdurende monitoring kan een uitbraak snel onder controle worden gebracht.
We zien op onze praktijk een overeenkomst tussen de topbedrijven met goede technische resultaten, laag antibiotica gebruik en daarbij een goede PRRS status. Dit benadrukt het belang van PRRS-beheersing en de voordelen die het met zich meebrengt. Als CoViVa hebben we een doel gesteld, nu is het aan ons om daadwerkelijk PRRS-vrij te worden.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Antoon van den Eijnden, varkenshouder. We doen mee met de PRRS-voorlopergroep met ons zeugenbedrijf in IJselsteijn. Hier houden we ongeveer 2000 zeugen.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
Wij zijn ingestapt in de PRRSvoorlopergroep, omdat we PRRS graag beheersbaar wilden krijgen op ons bedrijf. Voorheen vonden we op het eind van de biggenopfok nog wel eens verhoogde PRRS-waarden.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ đľđ˛đ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸ đˇđźđđ đŻđ˛đąđżđśđˇđł đźđ˝?
Sinds onze deelname zijn we overgestapt op een andere entstof en zijn we begonnen met een PRRS-enting bij de biggen op 22 dagen, wat voorheen op latere leeftijd gebeurde.
We controleren regelmatig of we PRRS-vrij zijn, zowel bij de pasgeboren biggen als bij de gespeende biggen. We zien nu alleen nog maar waardes van het virus dat vanuit het vaccin komt.
Aan de hand van de onderzoeken hebben we besloten om de zeugen niet meer met dode entstof, maar met levende entstof te enten.
đđ˛đŻ đˇđśđˇ đŽđš đđ˛đżđŻđ˛đđ˛đżđśđťđ´đ˛đť đ¸đđťđťđ˛đť đąđźđźđżđđźđ˛đżđ˛đť đźđ˝ đˇđźđđ đŻđ˛đąđżđśđˇđł?
We hadden altijd al strikte scheiding tussen gespeende biggen en andere delen van het bedrijf, maar sinds onze deelname aan de voorlopergroep zijn we hier nog bewuster mee bezig.
Zo is er een aparte hygiënesluis naar de biggenafdelingen, waar we elke dag een schone overall pakken. En in de biggenstal kruisen we geen wegen. Dus waar de speenbiggen lopen, lopen nooit de afgeleverde biggen.
Sinds kort hebben we ook een ontsmettingsbak per afdeling, zodat ook de scheiding tussen de leeftijden scherper is. We leggen geen biggen meer over bij de gespeende biggen en werken altijd van jong naar oud. Wanneer een afdeling leeg gaat, blijft deze ook echt leeg. Te kleine biggen gaan mee of als slachtbig weg.
We kopen SPF-opfokgelten aan, die 6 weken in quarantaine zitten. Hoewel we de voorkeur geven aan 12 weken quarantaine, kunnen we dit momenteel maar 6 weken doen. Desondanks slagen we er in om deze ook PRRS-vrij te houden.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
Wanneer de hele varkenshouderij op één lijn zit met betrekking tot het PRRS-vrij worden, dan geloof ik dat het zeker haalbaar is om in 2050 PRRS-vrij te zijn. Zoals in het verleden Aujeszky is aangepakt, zo zou ook PRRS aangepakt moeten worden. Een landelijke aanpak, waarin een uniforme strategie wordt gevolgd, is cruciaal. We moeten hier gezamenlijk aan werken.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben John van der Wielen, dierenarts bij De Varkenspraktijk locatie Oss. Zeven varkensbedrijven nemen deel aan de PRRS-voorlopersgroep, waarvan ik er één begeleid.
đđđ đˇđśđˇ đŻđ˛đťđ đ˛đ˛đť ‘đđźđźđżđšđźđ˝đ˛đż’. đŞđŽđŽđżđźđş?
Wij vinden het belangrijk om ervaring op te doen over de aanpak van PRRS op bedrijven en deze te delen. Zo kunnen we samen een stap vooruitzetten. Bovendien waren er meerdere klanten die interesse hadden om met PRRSv aan de slag te gaan op hun bedrijf. Binnen een project is er meer structuur en druk om resultaten te behalen. Buiten het project zijn er overigens ook bedrijven waar dit onderwerp continu op de agenda staat. We merken dat het steeds breder gedragen wordt en er meer over gecommuniceerd wordt.
đŞđŽđ đšđ˛đđ˛đżđ˛đť đąđ˛ đŁđĽđĽđŚ-đźđťđąđ˛đżđđźđ˛đ¸đ˛đť đˇđźđ đŽđŽđť đśđťđłđźđżđşđŽđđśđ˛?
De PRRS-onderzoeken geven inzicht of de genomen maatregelen effect sorteren. Daarbij zijn er zowel mee- als tegenvallers. Sommige bedrijven waren al PRRS-negatief en blijven dat ook, terwijl andere bedrijven een herintroductie krijgen en dus weer positief worden. De grote vraag blijft hoe de bedrijven besmet worden. De werkelijke infectieroute wordt eigenlijk zelden gevonden en dat zou ons wel helpen bij het voorkomen van herintroducties.
đŞđ˛đšđ¸đ˛ đ¸đŽđťđđ˛đť đđśđ˛ đˇđśđˇ đđźđźđż đąđ˛ đŻđ˛đąđżđśđˇđđ˛đť?
Wanneer we op de bedrijven een structurele aanpak kunnen volhouden, zien we zeker progressie en kunnen we de infectiedruk verlagen. Een structurele aanpak begint bij de instroom van gelten en het scheiden van diergroepen. De gelten die instromen in de zeugenstapel moeten virusvrij zijn. Dit kan alleen met een goede quarantaine, adaptatie en cooling down periode, zowel op bedrijven met eigen aanfok als bij aanvoer van gelten van een (sub)fokker. De interne bioveiligheid waarbij o.a. de diergroepen en diverse leeftijden op het bedrijf strikt gescheiden worden is cruciaal in de bestrijding van PRRSv.
Verder is het voor de lange termijn noodzakelijk dat we meer inzicht krijgen in de verspreiding van PRRSv. Hiervoor moeten we alle bedrijven periodiek gaan monitoren op PRRSV en op basis van een full genome sequence besmettingsroutes in kaart proberen te brengen. Daarvoor is net nodig om alles centraal beschikbaar te hebben voor analyse.
đŞđŽđ đđśđˇđť đˇđ˛ đśđťđđśđ°đľđđ˛đť đđźđ đťđ đđźđ˛?
We kunnen vrij worden van PRRS, maar de grote vraag is of we vrij kunnen blijven. Dat is de grootste uitdaging. Bedrijven met een uitstekende externe bioveiligheid krijgen soms toch nieuwe stammen binnen, waarvan het onduidelijk is hoe de infectieroute is. Meest waarschijnlijk is via transport, mest, personen of materialen, maar mogelijk verspreidt het ook via de lucht . Er zijn veel risicofactoren en het zou waardevol zijn om dit beter in kaart te brengen. Op dit gebied is nog veel te winnen. PRRS vrij voor individuele bedrijven is zeer goed haalbaar, maar vrij blijven is echter de grootste uitdaging. Zolang we niet weten hoe het virus zich in de Nederlandse varkenshouderij precies verspreidt zal dit een PRRSv vrije varkenshouderij in de weg staan.
đŠđ˛đżđđ˛đš đ˛đ˛đťđ đśđ˛đđ đźđđ˛đż đˇđ˛đđ˛đšđł…
Ik ben Klaas Visscher, dierenarts bij Coöperatie Varkensartsen. Onze praktijk begeleidt zeven varkensbedrijven binnen het PRRS-project, waarvan ik één bedrijf begeleid. Om ook binnen onze praktijk een breed draagvlak onder de dierenartsen te creëren, hebben we de voorloperbedrijven gezocht bij zes dierenartsen binnen onze praktijk. Binnen ons collegiaal-overleg is het voorloperproject nu op regelmatige basis een agendapunt, waarin we uitslagen, trends en actiestappen met elkaar bespreken.
Dus jij bent een ‘voorloper’. Waarom?
Ook voor dit voorloperproject waren we natuurlijk al bezig met het bestrijden van PRRS. Dat het goed is dat Nederland PRRS-vrij wordt is voor onze praktijk geen discussie. Het was dan ook een logische stap om in dit project te participeren waarin we samen met collega’s uit heel Nederland ervaringen opdoen en delen wat wel, en ook wat niet werkt.
Wat levert het PRRS-onderzoek jouw bedrijf op?
Bij enkele van onze bedrijven die deelnemen aan dit project zien we al een hele periode geen PRRS-virus bij de gespeende biggen. Geen veldvirus en ook geen vaccinvirus. Het is interessant om te observeren wat er bij deze bedrijven gebeurt met de antistoffen. Veldvirusvrij betekent namelijk niet dat de biggen ook ‘antistoffenvrij’ zijn. Immers met biestopname kunnen ook PRRS-antistoffen opgenomen worden. Deze zijn dan bij sommige 10-weekse biggen in geringe mate terug te vinden.
Heb jij al verbeteringen kunnen doorvoeren op jouw bedrijf?
Het bedrijf waarmee ik deelneem, had enkele jaren geleden nog een grote PRRS-uitbraak, maar heeft inmiddels al twee jaar een negatieve PRRS-uitstroom van de biggen. De biggen worden hier niet meer gevaccineerd, maar de zeugen wel. Dit is bereikt door de biggen per geboortebatch bij elkaar te houden en géén dieren terug te leggen. We monitoren de zeugenstapel door processing fluids te verzamelen, waar we ook al enkele jaren geen virus in aantonen.
Wat zijn je inzichten tot nu toe?
Het bij elkaar houden van de dierstromen is volgens mij de allerbelangrijkste maatregel om de verspreiding van het PRRS virus te reduceren. Om een betere PRRS situatie te krijgen is het cruciaal om de diercategorieën en leeftijden gescheiden te houden. Dit is maatwerk per bedrijf, omdat elk bedrijf anders is qua grootte, organisatie en structuur. Om hier succesvol mee aan de slag te gaan, is het enorm belangrijk dat naast de varkenshouder ook zijn/haar personeel en andere erfbetreders betrokken zijn. Enerzijds om een zeldzame introductie van PRRS van buiten het bedrijf te voorkomen. Anderzijds om managementmaatregelen effectief door te kunnen voeren.
Nederland PRRS-vrij: er is voldoende kennis aanwezig. Als iedereen de schouders eronder zet is dit binnen afzienbare tijd mogelijk!